دال چیست؟ نقد و آنالیز دال یک طرفه و دو طرفه - وبلاگ آوای چکاوک

به گزارش وبلاگ آوای چکاوک، دال (اسلب) یکی از اجزای ساختمان است که نه تنها تراز طبقات را مشخص می نماید، بلکه به عنوان یک عنصر باربر شناخته می گردد. دال به طور معمول الِمان افقی هر ساختمان یا خانه است که برای ساخت کف، سقف و بام استفاده می گردد. به طور کلی، اسلب ها از بتن ساخته می شوند که به همین دلیل به آن ها دال بتنی گفته می گردد. معمولاً ضخامت دال ها به طور قابل توجهی کمتر از طول و عرض آن ها است. اسلب همچنین می تواند به عنوان یک عنصر ساختمان توصیف گردد که انواع مختلف بار کف را به تیرها منتقل می نماید؛ با ویکی ساختمون همراه باشید..

دال بتنی چیست؟

دال یک مؤلفه ساختاری مسطح و دوبعدی می باشد که نسبت به دو بعد دیگرش، ضخامت بسیار کمی دارد. این یک پناهگاه پوشاننده یا سطح صاف کار در ساختمان ها را فراهم می نماید. عملکرد اصلی آن انتقال بار با خم شدن در یک یا دو جهت است. صفحات بتن آرمه در سقف، کف و بام استفاده می شوند. صفحات ممکن است بر روی تیرهای اصلی یا بتنی یکپارچه، دیوارها یا حتی مستقیماً بر روی ستون ها اجرا شوند. دال بتنی در درجه اول به عنوان یک عضو منعطف رفتار می نماید و فلسفه طراحی آن شبیه به تیرها است.

دال یک طرفه چیست؟

دال یک طرفه توسط تیرهای دو طرف مقابل پشتیبانی می گردد، تا بار را در یک جهت منتقل کند. یک دال یک طرفه به دلایل هندسی، فقط در یک جهت بار را حمل می نماید و به تیرها منتقل می نماید. دهانه باربر در بیشتر موارد، سمت کوتاه اسلب است که در آن بار منتقل می گردد. این سیستم باربری برای دهانه دیگر ممکن است به صورت بلعکس عمل کند تا بار به طور موازی (با فاصله یکنواخت) به دهانه های دیگر تقسیم گردد. ضخامت دال یک طرفه بسته به دهانه و بر اساس سنجش انحراف، بین 100 تا 150 میلی متر یا حتی بیشتر است.

آنچه باید درباره یک دال یک طرفه بدانید

• سقف تیرچه بلوک یک نوع دال بتنی یک طرفه است.
• در ساختمان های متعارف و چند طبقه که تأثیر بارها بر عناصر سازه ای کم هستند، از دال یک طرفه استفاده می گردد.
• صفحات دال یک طرفه توسط تیرها، از دو طرف به صورت موازی پشتیبانی می شوند.
• بارها در یک جهت به دال یک طرفه منتقل می شوند.
• دال یک طرفه، توسط تیرهای موازی پشتیبانی می شوند که نسبت طول به عرض آن ها برابر یا بیشتر از دو (L / B≥2) است.
• شکل منحنی صفحه دال یک طرفه به شکل استوانه ای است.
• دال یک طرفه، در جهت عمود بر لبه های تکیه گاه هنگام انتقال بار به تیرهای موازی در دو طرف، خم یا منحرف می گردد.
• دال یک طرفه تا دهانه 3.6 متر مالی است.
• مقادیر فولاد در دال یک طرفه، در مقایسه با میزان آن در دال دو طرفه کمتر است.
• در هنگام طراحی دال یک طرفه، از فولاد کمتری استفاده می گردد، از این رو عمق دال افزایش می یابد.

دال دو طرفه چیست؟

دال دو طرفه، سقفی است که بار خود را به تمامی تیرها پیرامونی منتقل می نماید. نسبت طول به عرض این دال کمتر از دو است و در حین انتقال بارها به تیرها از هر دو جهت خم می گردد. دال دو طرفه هنگامی که باری بر آن وارد می گردد و تحت فشار قرار می گیرد، شبیه بشقاب می گردد. گوشه های دال دو طرفه اگر به صورت یکپارچه با تکیه گاه ها (تیرها) حمایت گردد، فرو نمی ریزند. در این دال سهم هر تیر بسته به دهانه متغییر است (سهم بار به شکل ذوزنقه و مثلث تقسیم می گردد). معمولاً ضخامت دال دو طرفه بسته به دهانه بین 100 تا 200 میلی متر متغیر است.

آنچه در خصوص دال دو طرفه باید بدانید

• سقف عرشه فولادی عملاً یک نوع دال بتنی دو طرفه است.
• در ساختمان های خاص و بلند مرتبه که تأثیر بارها زیاد بر عناصر سازه ای زیاد هستند، از دال دو طرفه استفاده می گردد.
• دال دوطرفه بارهای وارده را در دو جهت منتقل می نمایند.
• نسبت طول به عرض این دال برابر یا کمتر از دو (L / B≤2) است.
• حمایت اصلی در طول هر دو جهت دال دو طرفه فراهم می گردد.
• شکل منحنی دال دو طرفه تحت بارهای شدید شبیه به بشقاب است.
• دال دو طرفه برای دهانه های تا 6 متر مناسب و مقرون به صرفه است.
• مقادیر فولاد در دال دو طرفه، بیشتر از دال یک طرفه است.
• در هنگام طراحی دال دو طرفه، از فولاد بیشتری استفاده می گردد، از این رو عمق دال کاهش می یابد.

انواع دیگر دال های بتنی

در زیر به چند نوع از دال بتنی رایج اشاره می کنیم:

دال بتنی وافل (Waffle Slab)

اسلب وافل یک سقف بتنی مسلح می باشد که حاوی شبکه های مربعی است که به آن دال شبکه نیز گفته می گردد. در این نوع دال، هنگام برداشتن قالب، فضاهای توخالی در دال پیدا می کنیم. ابتدا سینی های PVC (قالب) روی شاتر قرار می گیرند و سپس شبکه مش مانند میلگردها در بالای غلاف ها اجرا شده و و سپس بتن ریزی انجام می گردد. پس از عمل آوری بتن، قالب کار برداشته می گردد، اما قالب های PVC هنوز در جای خود قرار دارند. این غلاف ها، حفره های توخالی شبکه ای در سقف ایجاد می نماید. اسلب وافل بتنی اغلب در ساختمان های صنعتی و تجاری مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین سقف وافل از سختی بیشتر و وزن کمتری نسبت به دال بتنی یک طرفه و دو طرفه برخوردار است.

دال بتنی مجوف (Hollow Core Slab)

این نوع دال، صفحات پیش ساخته ای هستند که به شکل مجوف (توخالی) اجرا می شوند. این شکل توخالی نه تنها از وزن خود اسلب می کاهد، بلکه باعث افزایش راندمان سازه ای و عبور تأسیسات مورد استفاده قرار می گیرد. برای مواردی که احتیاج است ساختمان به سرعت اجرا گردد، این سقف می تواند گزینه مناسبی باشد. هیچ محدودیتی در طول واحدهای صفحه توخالی وجود ندارد و عرض استاندارد آن ها 120 میلی متر و عمق آن از 110 تا 400 میلی متر است. مشاهده شده است که دال مجوف می تواند 2.5 کیلونیوتن بر مترمربع را در طول 16 متر پشتیبانی کند. این سقف برای ساختمان های بلند مرتبه و یا پارکینگ های طبقاتی مناسب است.

دال بتنی حبابی (Bubble Deck Slab)

با قرار دادن حباب های پلاستیکی پیش ساخته (توپی شکل) یا بابل دک و سپس تقویت سقف با استفاده از شبکه میلگردها، بتن تازه در انتها در محل ریخته می گردد. این دال باعث حذف بتن ناکارآمد در مرکز سقف می گردد و به این شکل عملکرد مؤثری در کاهش وزن سازه ایفا می نماید. دال های حبابی باعث کاهش وزن ساختمان، افزایش استحکام و امکان استفاده در دهانه های عظیمتر را فراهم می نمایند. در نتیجه، نه تنها کل هزینه ساخت را کاهش می دهد، بلکه از نظر محیط زیست نیز سازگار است، زیرا باعث کاهش مقدار بتن می گردد. توزیع بار در این نوع سقف نیز به صورت دوطرفه است.

دال بتنی کامپوزیت یا عرشه فولادی (Composite Slab)

به طور معمول، این دال از بتن مسلح در بالای عرشه فولادی ساخته می گردد. عرشه سازی در مرحله ساخت به عنوان قالب سقف عمل می نماید که توسط گل میخ ها به تیرهای اصلی و فرعی وصل می شوند. همچنین در طول عمر بهره برداری، عرضه فولادی به عنوان تقویت نماینده خارجی عمل می نماید. برای یک ضخامت فولاد در حدود 50 تا 60 میلی متر، دهانه دال می تواند تا سه متر برسد. اما اگر ضخامت ضخامت فولاد تا 80 میلی متر افزایش یابد، می توان اسلب هایی با دهانه 4.5 میلی متر نیز ساخت. برای دهانه های عظیم تر باید بین تیرهای اصلی، تیرهای فرعی نیز در زیر عرشه طراحی شوند.

کلام آخر

دال بتنی یک عنصر ساختاری اساسی است و از آن برای تهیه سطوح (کف و سقف) در ساختمان ها استفاده می گردد. براساس نوع کاربری ساختمان، احتیاجهای ساختاری و نسبت دهانه ها، اسلب ها به طور کلی به یک دال یک طرفه و دال دو طرفه طبقه بندی می شوند. برای انتخاب بهتر نوع دال بتنی، شرایط و ضوابط مختلفی وجود دارند که شامل توجیه مالی، نوع ساختمان، چیدمان معماری، ویژگی های زیبایی شناختی و طول دهانه هستند.