کلاغ طلایی را کجای ایران می توان دید؟ - وبلاگ آوای چکاوک

به گزارش وبلاگ آوای چکاوک، خبرنگاران : پاییز فصل پرنده نگری است . در ایران گونه هایی از جانوران زندگی می کنندکه بومی کشور ما هستند وجز میراث طبیعی محسوب می شوند و تماشای آنها یکی از تفریحات محبوب پرنده نگران محسوب می گردد .یکی از این گونه های نایاب و دوست داشتنی زاغ بوراست.

به گزارش وبلاگ آوای چکاوک ، زاغ بور پرنده ای زیبا و نایاب است که به دلیل بومی یا اندمیک بودن به حیواناتی شاخص در ایران تبدیل شده است. به عبارتی می توان گفت زاغ بور، جانوری است که تنها در ایران یافت می شود و بومی کشورمان است.

معینات عمومی زاغ بور

زاغ بور یا زاغ کویری با نام علمی (Podoces pleskei) پرنده ای در تیره کلاغیان است که طول بدن آن حدود 24 سانتی متر می شود. رنگ غالب زاغ های بور بالغ نخودی و قهوه ای است که با لکه های سیاه رنگی در ناحیه سر و گردن زینت یافته است. سر بزرگ و منقار های بلند و مایل به پایین نیز از دیگر معینات ظاهری یک زاغ بور بالغ است. تفاوت نر و ماده این گونه صرفا از روی ظاهر کار آسانی نیست و بیشتر از رفتار و خصوصیاتشان تشخیص دادنی است. برای مثال، پس از تخم گذاری، گونه ماده روی تخم ها می خوابد و جنس نر در پی غذا می رود.

زاغ های بوری که متولد می شوند، چشمانی بسته دارند و روی بدنشان پری نیست. پاهای زاغ بور نیز همچون سرهایشان نسبت به بدنشان کمی کشیده است که به آن ها سرعت و چالاکی بسیاری داده است. صدای زاغ های بور همچون ظاهرشان از دیگر معیناتی به شمار می رود که شباهتی به زاغ و کلاغ ها ندارد.

رفتار شناسی و زیستگاه زاغ بور

زاغ های بور پرندگانی هستند که همچون مارها و عقرب ها به طور دائمی در کویر و بیابان ها زندگی می نمایند. این پرندگان کوچک اندام، ساکنین همیشگی سرزمین های خشک و بیابانی هستند و در آنجا از کرم و دانه ها تغذیه می نمایند و زندگی می نمایند.

زاغ های بور استاد استتار کردن هستند و با توجه به رنگ کرم، قهوه ای و نخودی خود به خوبی می توانند هنگام خطر، خود را همرنگ محیط شان نمایند. حتی آشیانه هایی که به وسیله زاغ بور ساخته می شود همچون محیط اطراف است و تشخصی دادن آن در میان بوته های کویر کار سختی خواهد بود. آشیانه های زاغ بور لزوما روی درخت های مرتفع ساخته نمی شود و می توان بستر های کوچک شان را در میان قیچ ها نیز مشاهده کرد. قیچ درختچه های همراه با انشعابات چوبی فراوانی هستند که یکی از محل های اصلی اسکان زاغ های بور به شمار می رود.

یکی از رفتارهای جالب زاغ های بور، استفاده از الیاف نرم در داخل آشیانه است. با این کار بدن بدون پر و حساس جوجه های تازه که سر از تخم درمی آورد، کمتر مورد آسیب چوب های خشک آشیانه قرار می گیرد.

اما مهم ترین ویژگی که زاغ بور را نسبت به پرندگان دیگر به ویژه کلاغ ها متمایز می نماید، زیبایی و صدای دلنشینشان نیست، بلکه عدم تمایل این پرندگان کوچک به پرواز کردن است. زاغ های بور عمدتا در زمین هستند و به غیر از پریدن و پروازهای کوتاه از روی شاخه های قیچ و درختان، از بال های خود برای پرواز استفاده نمی نمایند. حتی هنگام احساس خطر یا فرار نیز این پرندگان دویدن را به پرواز ترجیح می دهند.

به همین دلیل است که زاغ بور به عنوان تنها پرنده بومی ایران شناخته می شود. زیرا پرندگان برخلاف چهارپایان از این توانایی برخوردار هستند که مسافت های طولانی را با بال های خود پرواز نموده و به طبع در مرز دیگر کشورها مشاهده شوند، اما از آنجایی که زاغ بور تمایلی به پرواز کردن ندارد و در بازه های مختلف فواصل زیادی را طی نمی نماید، زیستگاه این جانور تنها در ایران خلاصه شده است.

شرایط بقای زاغ بور

باتوجه به اندمیک بودن زاغ بور، بخش عمده ای از اطلاعات پیرامون این جانور تنها با مطالعه و پژوهش های لازم در زیستگاه آن می تواند بدست بیاید. اما در سالیان اخیر خبر موثق یا رسمی که حدودا جمعیت زاغ بور را معین کند رسانه ای نشده است. با این حال می توان بقای این جانور را در کمترین مقدار نگرانی توصیف کرد.

البته این موضوع به این معنا نیست که زندگی زاغ بور در تهدید نیست؛ زیرا عواملی انسانی چون تخریب زیستگاه و استفاده بی رویه از منابع طبیعی از جمله دلایل مرگ و میر و کاهش جمعیت این پرندهای زمینی به شمار می روند، از دیگر خطراتی که جان زاغ های بور را تهدید می نماید، شکار شدن آن به وسیله سایر جانوران (از جمله تخم ها) مانند روباه، مار و دام هایی است که پوشش گیاهی منطقه را کاهش می دهند. به دلیل زندگی کردن زاغ های بور در منطقه ها غیر مسکونی، شکار شدن شان به وسیله انسان ها کمتر اتّفاق می افتد.

زاغ بور را در کجای ایران می توان دید؟

به طور نامنظم در سالیان مختلف گزراش هایی مبنی بر مشاهده زاغ بور در استان های سمنان، اصفهان، تهران، یزد، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، کرمان، فارس، سیستان و بلوچستان و استان گلستان ارائه داده شده است که قدمت بعضی شواهد مانند استان سیستان و بلوچستان به 45 سال پیش بازمی شود یا مانند استان خراسان رضوی تنها می تواند یک مورد مشاهده شده باشد. با این وجود بیشترین پژوهش ها و مشاهدات در منطقه محافظت شده توران، واقع در استان سمنان به دست آمده است.

اگر از هواداران سافاری هستید از جمله سافاری های پرنده نگری، تماشای زاغ بور می تواند یک چالش سخت محسوب شود ، زیرا باتوجه به منطقه ها زندگی این جانور و البته خصلت های خاص آن ها که در تیترهای قبلی به آن پرداخته شد، تماشای این پرنده های نخودی رنگ در طبیعت کار آسانی نخواهد بود. بنابراین اگر قصد بازدید از این پرنده را داشتید، بهتر است فصل بهار را برای تماشا شان انتخاب کنید و در سه ماه نخست سال به سمت بیابان های راهی شوید. در فصل بهار زاغ های بور به لانه سازی و مراقبت از تخم های خود می پردازند و از این جهت مقدار حرکت و پراکندگی آن ها تنها به قلمرو خود محدود می شود.